Kiedy zaobserwujesz u siebie niepokojące objawy dotyczące zdrowia z reguły albo korzystasz z Googla 😉 albo wybierasz się do internisty, który albo skieruje Cię do specjalisty, albo zleci wykonanie badań przesiewowych – w przypadku tarczycy, na której się skupiam, będzie to najpewniej TSH, jeśli trafisz do bardziej “wnikliwego” lekarza, zleci też wykonanie poziomu fT4. Niestety, podobna sytuacja może Cię spotkać u endokrynologa, jeśli będziesz mieć więcej szczęścia, lekarz wykona także badanie ultrasonograficzne (USG).

Nie twierdzę, absolutnie, że każdy lekarz zachowa się wg podanego schematu, ale jest to scenariusz spotykany najczęściej i na pewno wielu czytającym dobrze znany…
! Zanim stwierdzisz, że to tarczyca jest powodem Twoich wszystkich nieszczęść, poczytaj o objawach choroby TU

OCENA PRACY TARCZYCY

W LABORATORIUM

• TSH – tyreotropina – hormon przysadki To, jaki jest poziom TSH, zależy od ilości hormonów tarczycy, które krążą po organizmie – kiedy jest ich mało, TSH wzrasta i pobudza ich produkcję, natomiast przy ich dużej ilości jego poziom spada, a produkcja hormonów zostaje zahamowana.
  W niedoczynności tarczycy i często przy Hashimoto (bo nie jest to normą), TSH jest podwyższone, natomiast w chorobie Gravesa- Basedowa jego poziom będzie niski.
• fT3 – free T3 – wolna trójjodotyronina
• fT4 – free T4 – wolna tyroksyna

Tarczyca wydziela kilka hormonów: T1, T2, T3, T4 oraz kalcytoninę. Wśród nich najbardziej aktywnym metabolicznie jest T3 (trójjodotyronina), a drugim T4 (tyroksyna), w trakcie badań interesują nas ich wolne formy, krążące po organizmie, czyli fT3 i fT4.

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi, jaki poziom hormonów tarczycy będzie dla każdego z nas najlepszy, bo każdy z nas będzie czuł się inaczej przy ich odmiennym poziomie. Generalnie jednak przyjmuje się, że najlepiej, gdy fT4 jest przy dolnej granicy normy, a fT3 przy górnej, kiedy obie frakcje znajdują się w połowie normy, również powinniśmy czuć się dobrze. Problem pojawia się, gdy poziom fT4 jest bliżej górnej, a fT3 dolnej granicy – wskazuje to na problemy z konwersją hormonów (o tym następnym razem).

A o co w ogóle chodzi z normami i jak poziomy hormonów odczytywać?

Żeby móc samodzielnie określić, na jakim poziomie względem siebie są fT3 i fT4, po wykonaniu badania należy skorzystać z kalkulatora, który przeliczy nam nasze wyniki na procenty (uwaga! nie każdy endokrynolog akceptuje ten przelicznik) Kalkulator znajdziesz TU

• rT3 – reverse T3 – odwrócona trójjodotyronina

Badanie w Polsce jeszcze mało popularne, choć już dostępne w niektórych laboratoriach.
RT3 budową przypomina hormon T3, ale nie dość, że jest zupełnie nieaktywny to dodatkowo blokuje działanie trójjodotyroniny. Przyczyną zwiększonego stężenia poziomu rT3 mogą być m.in.
przedłużające się stany zapalne w organizmie, cukrzyca, marskość wątroby, długotrwały stres (operacje, urazy, zmęczenie organizmu, głodówki, przeciążenie treningowe), niedobór selenu, nadmiar kortyzolu. Badanie rT3 bywa używane do identyfikacji przypadków słabej konwersji T4 do T3 lub objawów tarczycy, które są spowodowane stresem nadnerczowym.

• anty-TPO/aTPO – przeciwciała przeciwko TyreoPerOksydazie

Peroksydaza tarczycowa to jeden ze składników tkanki tarczycowej. Zwiększenie poziomu aTPO jest charakterystyczne dla zapalenia tarczycy typu Hashimoto, choć nie jest to regułą! Zdarza się, że Hashimoto zostaje rozpoznane przy ich niskim poziomie (najczęściej USG potwierdza lub wyklucza stan zapalny).
Znaczne zwiększenie przeciwciał czasami odnotowuje się też u osób, u których występuje choroba Gravesa-Basedowa.

• anty-TG/aTG – przeciwciała przeciwko TyreoGlobulinie

Tyreoglobulina to hormonalne białko produkowane wyłącznie przez komórki pęcherzykowe tarczycy, zarówno te prawidłowe, jak i te zmienione nowotworowo – aTPO używane jest jako marker nowotworowy przy raku tarczycy.
ATG nie przesądza o zapaleniu tarczycy Hashimoto – kluczowy jest obraz USG.

• TRAb – przeciwciała przeciw receptorom TSH

Oznaczenie stosowane w diagnostyce chorób tarczycy o podłożu autoimmunologicznym oraz w różnicowaniu ich od innych rodzajów zapalenia tarczycy. Podwyższone wartości przeciwciał TRAb wskazują na chorobę Gravesa-Basedowa (są obecne w 90-100% przypadków), służą też prognozowaniu jej przebiegu, a także monitorowaniu leczenia. Badanie bywa też stosowane w różnicowaniu choroby Hashimoto na etapie nadczynności, a także poporodowego zapalenia tarczycy w fazie nadczynności z chorobą Gravesa-Basedowa.

• USG tarczycy – badanie gruczołu przy pomocy ultradźwięków Badanie nieinwazyjne, które nie wymaga żadnego specjalnego przygotowanie. USG pokazuje obraz gruczołu, co pozwala określić jego wielkość (norma objętości tarczycy u kobiet 18 ml, u mężczyzn 25 ml), miąższ (prawidłowy – normoechogeniczny, bądź nieprawidłowy), obecność guzków czy torbieli. W przebiegu Hashimoto stwierdza się zmniejszenie (lub zwiększenie, zwłaszcza w początkowej fazie choroby) tarczycy.

CO MOŻESZ SPRAWDZIĆ WE WŁASNYM ZAKRESIE

• Zmierz temperaturę w spoczynku

Żeby móc ocenić/wyciągnąć średni poziom temperatury, np. z tygodnia, należy codziennie o tej samej porze (najlepiej po przebudzeniu, bez ruszania się z łóżka), tym samym urządzeniem (najlepiej termometrem elektronicznym), mierzonym w tym samym miejscu (najlepiej w ustach),  przez kilka dni, przeprowadzać pomiar i zapisywać go. Później wyciągnij średnią.
Jeśli twoja temperatura nie oscyluje w granicach 36,6-37 stopni, a jest niższa, Twoja tarczyca może być w niedoczynności.

CO WAŻNE:

Odczyty temperatury mierzonej w odbycie powinny być nieco wyższe niż odczyt w formie ustnej.

Odczyty temperatury mierzonej pod pachami powinny być nieco niższe niż w ustach
kobieta, która rozpoczyna cykl miesiączkowy, powinna mieć niższy odczyt o ok.0,3 st.C.

Hormony stresu mogą podnieść temperaturę do “normalnych” poziomów, ale nie oznacza to prawidłowej pracy tarczycy – warto zainteresować się wtedy zbadaniem poziomu kortyzolu (najlepiej dobowy pomiar ze śliny).

Uwaga – lekarze w Polsce często bagatelizują niską temperaturę ciała jako wyraźny objaw chorobowy.

NORMY LABORATORYJNE I FUNKCJONALNE

czyli jak interpretować wyniki?

Normy laboratoryjne to “widełki”, które znajdziesz przy wynikach badań otrzymanych od laboratorium. Wyniki, które znajdują się między nimi, uznawane są za optymalne – niezależnie od tego, czy Twój wynik znajduje się bliżej dolnej czy górnej granicy. Właśnie dlatego, mimo że Twoje samopoczucie odbiega od normy, lekarz odsyła Cię z kwitkiem, twierdząc, że wszystko w porządku, bo “wyniki są w normie”.

Normy laboratoryjne                                  Normy funkcjonalne

TSH              0.4-5.5 IU/L                                                 0.5-2 IU/L, 0.5-2.5 IU/L u osób starszych
fT4                9-23 pmol/L                                                15-23 pmol/L
fT3                3-7 pmol/L                                                  5-7 pmol/L
rT3                11-21 ng/dl                                                  11-18 ng/dl
anty- TPO    <35 IU/m                                                     <2 IU/m
anty TG        <35 IU/m                                                     <2 IU/m
TSH – w normie
fT3 – w normie
fT4 – w normie
aTPO / aTG  – negatywne

Tarczyca pracuje prawidłowo, jeśli występują objawy, warto wykonać badanie USG.

TSH – w normie
fT3 – obniżone
fT4 – obniżone
aTPO / aTG – pozytywne lub negatywne

Niedoczynność tarczycy – komunikacja między przysadką i tarczycą jest zaburzona, bo choć hormony tarczycy są niskie, przysadka nie wysyła informacji i nie stymuluje tarczycy do ich produkcji.

TSH –w normie
fT3 – w normie
fT4 – w normie
aTPO / aTG – pozytywne

Tarczyca wytwarza wystarczającą ilość hormonów, ale jest atakowana przez proces autoimmunologiczny.

TSH – podwyższone
fT3 – w normie
fT4 – w normie
aTPO / aTG – pozytywne/negatywne

Subkliniczna niedoczynność tarczycy – tarczyca traci zdolność do wytwarzania wystarczającej ilości hormonów. Warto wykonać USG tarczycy.

TSH – podwyższone
fT3 – niskie
fT4 – niskie
aTPO / aTG – pozytywne/negatywne

Niedoczynność tarczycy – tarczyca nie wytwarza wystarczającej ilości hormonów. Warto wykonać USG tarczycy.

TSH – obniżone
fT3 – w normie
fT4 – w normie
aTPO / aTG – pozytywne/negatywne

Subkliniczna nadczynność tarczycy – przysadka mózgowa wysyła sygnał do tarczycy, by wytwarzała mniej hormonów. TSH może być niskie we wczesnych stadiach choroby Gravesa-Basedowa, ze względu zastosowanie zbyt wysokiej dawki leków i w ciąży. Jeżeli jest podejrzenie Gravesa- Basedowa warto zbadać poziom przeciwciał skierowanych przeciwko receptorowi TSH.

TSH – niskie
fT3 – podwyższone
fT4 – podwyższone
aTPO / aTG – pozytywne/negatywne

Nadczynność tarczycy – przysadka mózgowa daje sygnał tarczycy, aby wytwarzać mniej hormonów, ponieważ wykryła nadmiar hormonów tarczycy. Ten wzorzec zazwyczaj wskazuje na chorobę Gravesa lub przedawkowanie hormonów tarczycy.

NASTĘPNYM RAZEM – konwersja hormonów tarczycy i sposoby na jej poprawienie.

ŹRÓDŁA:

ŹRÓDŁO 1

http://www.endokrynologia.net/tarczyca/usg-tarczycy
http://www.tarczycahashimoto.pl/blog/jak-interpretowac-wyniki-badan-tarczycy
https://thyroidnation.com/what-is-reverse-t3-rt3-inactive-form-t3/