Temat tarczycy i jej schorzeń powinnam była rozwinąć już dawno, bo jest to temat bardzo mi bliski – z dwóch przyczyn:

1. sama mam niedoczynność tarczycy
2. większość moich podopiecznych ma problemy z tarczycą.

Na początek trochę teorii.

Tarczyca to ważący około 30-60 gramów gruczoł w kształcie motyla, umiejscowiony w przednio-dolnej części szyi. Choć to organ nieduży,  pełni w organizmie ogromną rolę, wpływając na wszystkie tkanki organizmu:

• ustala tempo naszego życia (dosłownie!)
• reguluje rytm serca
• wpływa na rozwój organizmu, zdolności intelektualne
• wpływa na wzrost
• reguluje funkcje układu rozrodczego
• wpływa na układ nerwowy
• steruje układem pokarmowym

“Wtrąca się” też do stanu kości, skóry i włosów, decyduje o tym, jak odbieramy temperaturę, a także wpływa na ilość płynów zatrzymywanych w organizmie (temat obrzęków aż za dobrze niedoczynnym znany..).

WYDZIELANIE HORMONÓW

Za syntezę i wydzielanie hormonów tarczycy odpowiada oś podwzgórze-przysadka-gruczoł tarczycy (oś HPT).

Syntetyzowany przez podwzgórze hormon – tyreoliberyna (TRH), stymuluje syntezę i uwalnianie tyreotropiny (TSH) przez przysadkę (tak właśnie, TSH NIE JEST hormonem tarczycy!), które to pobudza tarczycę do uwalniania hormonów:

– tetra-jodotyroniny (T4), zwanej tyroksyną

– trijodotyroniny (T3)

– kalcytoniny – wraz z parathormonem i kalcytriolem reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową, wpływając przede wszystkim na metabolizm kości

Obniżenie stężenia wolnych hormonów we krwi wzmaga wydzielanie TRH i TSH, a ich wzrost hamuje to wydzielanie na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego.
Tłumacząc prościej na przykładzie TSH – kiedy poziom hormonów się obniża, jego poziom wzrasta i stymuluje produkcję hormonów, przy dużej ilości hormonów tarczycy jego poziom  spada i produkcja hormonów zostaje zahamowana.

Wydzielanie TRH i TSH jest zmienne i waha się okołodobowo – szczyt uwalniania przypada na porę nocną.

CO WAŻNE!

Tarczyca uwalnia T4 w ilości ok. 60%, a T3 w zaledwie ok. 20% (pozostałe 80% powstaje na skutek konwersji T4 w wątrobie, nerkach i jelitach – tematem konwersji zajmę się w kolejnym wpisie).

Choć tyroksyny jest znacznie więcej to właśnie trójjodotyronina jest 3-8 razy bardziej aktywna hormonalnie, i to ona decyduje o poziomie naszego metabolizmu.

CHOROBY TARCZYCY

NADCZYNNOŚĆ TARCZYCY

(hipertyreoza) to zaburzenie, w którym ilość produkowanych hormonów jest za duża w stosunku do potrzeb organizmu.

Objawy nadczynności są dość charakterystyczne:
– nieuzasadniona utrata masy ciała,
– duża nerwowość,
– drażliwość,
– problemy z sercem (kołatanie),
– problemy ze snem,
– łamliwość kości (zmniejszona mineralizacja)
– osłabienie mięśniowe, wysiłkowe
– biegunka
– przedwczesne siwienie włosów
Dodatkowo u kobiet może pojawić się problem z miesiączkowaniem, a nawet z płodnością.

Przyczyny nadczynności: 
– choroba autoimmunologiczna – Gravesa Basedova (przeciwciała pobudzają organ do nadmiernej produkcji hormonów)
– silne przeżycie, stres (śmierć bliskiej osoby, uraz psychiczny)
– ciąża
– zaburzenia hormonalne
– infekcje
– guzki tarczycy
– przedawkowanie hormonów tarczycy

Nadczynność jest spotykana zdecydowanie rzadziej od niedoczynności.NIEDOCZYNNOŚĆ TARCZYCY (hipotyreoza) to zjawisko przeciwstawne do nadczynności – tarczyca produkuje niewystarczającą dla nas ilość hormonów.

• Typowymi objawami są: 
  – ogólne spowolnienie, osłabienie
  – przyrost masy ciała
  – ciągłe zmęczenie
  – senność
  – stany depresyjne
  – problemy z pamięcią
  – tzw. brain fog (“mgła mózgowa”)
  – spadek libido
  – zaburzenia erekcji
  – nieregularne miesiączki
  – bóle głowy
  – ból mięśni w tylnej części szyi i ramion
  – zła tolerancja zimna
  – sucha skóra – wypadanie włosów
  – zaparcia
  – obrzęki twarzy i ciała
  – …

Przyczyny niedoczynności:

– najczęstszą przyczyną niedoczynności (mówi się o 90%) jest rozsławiona ostatnimi czasy choroba autoimmunologiczna – Hashimoto. W skrócie, z niewiadomych przyczyn, przeciwciała we krwi ogłaszają sabotaż na narząd tarczycy i prowadzą do jej wyniszczenia. Co trzeba zaznaczyć, przy Hashimoto nie chodzi o złą pracę samej tarczycy, a o złą pracę układu odpornościowego.

– zbyt mała kaloryczność diety, za małe ilości białka w diecie – źle przeprowadzane diety odchudzające. Odsyłam też TUTAJ
– przewlekły stres
– urazy, choroby przysadki mózgowej- zaburzenia hormonalne

– niedobór jodu
– nadmiar jodu
– niedobór żelaza
– niedobory składników odżywczych – witaminy A, D, selen, cynk
– operacja tarczycy – usunięcie całego gruczołu lub jego części
– terapia radioaktywnym jodem – stosowana przy nadczynności tarczycy
– naświetlanie ciała – szczególnie szyi
– leki – tyreostatyki (leki stosowane przy nadczynności tarczycy), leki nasenne, przeciwbólowe, przeciwalergiczne, antydepresanty
– fluor – uwaga na wodę pitną i pasty do zębów
– lit

Ciąg dalszy nastąpi.Stay tuned:)

Brook Ch., Marshall N., Podstawy endokrynologii, Wrocław 2000 r.

Ichnatowicz P., Ptak E., Rozszyfruj swoją krew, Bydgoszcz 2017 r.Kiałka M., Doroszewska K., Mrozińska S., Milewicz T., Stochmal E., Krzysiek J., Wielopoziomowe zakłócenia homeostazy hormonów tarczycy spowodowane przez substancje chemiczne występujące w środowisku naturalnym w: Przegląd Lekarski 2014/71/7Lewiński A., Lewandowski K., Zygmunt A., Gruczoł tarczowy w: Wykłady fizjologii człowieka pod red. M. Tafil-Klawe, J. J. Klawe, Warszawa 2009 r.Zabrocka L., Klimek J., Molekularny mechanizm działania hormonów tarczycy w.: Postępy biochemii 50(1), 2004 r.